ARNAMIK KINGUAASSIORSINNAA-JUNNARTITSINEQ
Uterteqqinneqarsinnaanngilaq.
INUUNERUP SINNERA ATUUTISSAAQ
Qilertinnertinnermi, timip mannissamik illissamut kaanngartitsisinnaanera pilattaanikkut peerneqartarpoq. Naartunaveersaat peqqissimissutigineqarsinnaanngilaq, taamaattumillu arnanut meerartaarusunngilluinnartunut imaluunniit meerartaaqqikkusunngitsunut toqqagassaavoq.
Arnap kinguaassiorsinnaajunnaartinnera pilatsilluni imaluunniit pilatsinnani pisinnaavoq. Pilatsinnani mannissap aqqutai saviminermik mikisumik asserneqartarput. Taanna kateteri immikkut ittoq atorlugu utsukkut ikkunneqartarpoq, saviminerlu qallerlugu ipiutaasamik pilersitsisarpoq, mannissat aqqutaannik matutitsisumik. Tamanna qaammatit 3-t pingasut missaanni ingerlasarpoq, taamaattumik piffissami tassani naartunaveersaammik allamik atuisoqassaaq, tamatumali kingorna ataavartumik naartusinnaajunnaartoqassaaq.
Pilatsilluni qilertinnerimi suliarinninneq annertunerulaarpoq, nalinginnaasumillu sinitsinneqarluni pisarluni, tamanna isumaqarpoq iluarsiartornissaq sivisunerulaassasoq. Suliaritinnermi mannissap aqqutai kipineqartarput, atortorlu innaallagiatortoq atorlugu matuneqartarput, imaluunniit pussugummik imaluunniit ammalortumik qilerneqartarlutik. Qilersineq naammassippat, atoqateqarnissamu piumassutsimut imaluunniit atoqateqarsinnaanermut sunniuteqarneq ajorpoq, pingaaruteqarporli aalajanginnginnermi nakorsap oqaloqatigeqqaarnissaa. Tamatumani iluaqutit, aarlerinaatit akornutaasinnaasullu pillugit paasisaqassaatit, kiisalu naartunaveersaatit allat sivisuumik atuuttartut, ass. spirali hormonimik akulik aamma spirali kanngussaasoq, sunniuteqarluartuusut pillugit ilisimatinneqarlutit.
SUNNIUT NALINGINNAASUMIK ATUINEQ
Qilertinneq atoqatigiinnissamut kajumissutsimut sunniuteqartarpa?
Naamik, qilertinneq atoqatigiinnissamut kajumissutsimut sunniuteqarneq ajorpoq, arnallu suliaritereerluni iluarsereeruni qangatut nalinginnaasumik atoqateqarsinnaanngoqqissaaq.
Suliaritinneq annernarpa?
Suliaritinnermi iluaalliornissaq annikillisarniarlugu ilisimajunnaartitsineq atorneqassaaq. Arnat ilaasa suliaritereernermi ullualunni imaluunniit sapaatit akunnialunni iluaalliorneq nukissaaleqinerlu atorsinnaavaat, nukiilli uteqqipallattarput.
Qilertinneq peqqissimissutigineqarsinnaava?
Qilertinneq aaqqiissutitut ataavartut uterteqqinneqarsinnaanngitsutullu eqqarsaatigineqarpoq, taamaattumik siunissami meerartaarusukkaanni, naartunaveersaat alla toqqarneqartariaqarpoq. Pilatsinnikkut qilertinneq allanngorteqqinneqarsinnaavoq, ajornakusoortorujussuuvorli, kiisalu suliaritinnerup taamaattup kinguneranik illissap paavatigut naartulernissamut aarlerinaat nalinginnaasumit annertuneruvoq.
Qilertinneq arnap aaqartarneranut sunniuteqartarpa?
Naamik. Ilisimatusarnerup takutinnikuuaa arnat qilertereernerminni aaqartarneri annertunerusumik allannguuteqarneq ajortut. Aaqartarneq nalinginnaasumut uteqqissaaq, qilertinnginnermi naartunaveersaammik hormonitalimmik imaluunniit spiralimik kanngussammik atuisimagaanni.
Qilertinnerup mannissap aqqutaanik matusineq assigivaa?
Aap. Mannissap aqqutaanik matusineq isumaqarpoq, mannissap aqqutaasa asserneqarnerinik imaluunniit qilerneqarnerinik, tamatuma mannissat illissamut ingerlanissaat pinaveersaartittarpaa. Tamanna nalinginnaasumik ataavartutut isigineqartarpoq.
Mannissap aqqutai qilerneqaqqagaluartut allamik naartuussisoqarsinnaava?
Aap, mannissat aqqutai qileqqagaluartut allamik naartuussisoqarsinnaavoq.
Qilertinniaraanni qassinik ukioqartariaqarpa?
Piviusumik ukiut apeqqutaatinnagit qilertittoqarsinnaavoq, nakorsarpassuilli arnanik inuusunnerusunik qilersinissamut pinaasersinnaapput. Arnat qilertittut amerlanerit, 40-nik ukioqalereeraagamik qilertittarput.
“Mannissap aqqutai qilersimasut” ammaqqinneqarsinnaappat?
Arnamik qilersineq ataavartutut eqqarsaataavoq. Allanngortinnissaali periarfissaavoq. Tamannali ajornakusoorlunilu akisoorujussuusinnaavoq.
Mannissap aqqutaasa qilerneqareernerata kingorna naartulernissamut ilimanaat qanoq annertutigiva?
Mannissap aqqutaanik qilersineq naartunaveersaatit sunniuteqarluarnerpaat ilagaat. Naartulersartut ukiumi siullermi 1/1000-it missaanniipput, ukiullu tallimat qaangiutereernerini 2-10/1000 missaanniillutik.
SIUNNERSORNEQARNISSAQ PISARIAQARTIPPIUK?
Peqqissaanermik suliaqartoq oqaloqatigiuk
PAASISARIAQAKKATIT
19%
Arnat, qilertinnermik naartunaveersaatitut atuiniarlutik aalajangersimasut procentii.
Qaammatit 3
Suliaritinerup atuutilernissaanut piffissap sivisussusaa.
1834
Ukioq suliaritinnermik nakorsaanermi tamakkiisumik nassuiaaneq siulleq Von Blundell-ip allaaserineqarpoq.
- Ataavartuuvoq.
- Akornuserneqarani atoqatigiissinnaaneq.
- Hormoninik akoqanngilaq, arnanullu hormoninut atatillugu saniatigut kissaatiginngisanik sunnerneqartartunut periarfissaalluni.
- Naartunaveersaat aaqartarnermut sunniuteqanngilaq.
- Nakorsap suliaqarneq ingerlattarpaa, aamma ilisimajunnaartitsinermik imaqarsinnaasoq.
- Suliaritereernermi arnat ilai anniarsinnaapput, aaqarsinnaapput, aseruuttoorsinnaapput imaluunniit allatigut ilakutaqarsinnaallutik.
- Illissap paavatigut naartunermik kinguneqarsinnaavoq.
- Uterteqqinneqarsinnaanngilaq.
- HIV/AIDS-imut imaluunniit kinguaassiutitigut nappaatinut allanut illersuinngilaq.
KALAALLIT NUNAANNI NAARTUNAVEERSAATIT AKEQANNGILLAT
- NAARTUNAVEERSAATIT ATORSIGIT IMMISSINNULLU PAARALUSI
Nalunngiliut usuup puuinik atugassannik akeqanngitsumik, piffissamik inniminneeqqaarnak napparsimavimmut aalliinnariaallutit?
Usuup puuata saniatigut naartunaveersaateqarnissat pitsaassaaq. Kalaallit Nunaanni iluanaarputit naartunaveersaatit assigiinngitsut akeqanngitsumik pisinnaagakkit, ilinnut tulluartut toqqarsinnaallugit.
P-pillit ullut tamaasa iisassaapput. Eqqaamasinnaaneq ajorukkit imaluunniit ullut tamaasa iisisarnissat aporfigigukku, naartunaveersaatit attartuut toqqarsinnaavatit, assersuutigalugu hormonspirali imaluunniit p-stavi. Hormonspirali ukiunit pingasunit ukiut arfinillit tungaannut atasarpoq, apeqqutaalluni sorleq atornerit.
Naartunaveersaatit pillugit peqqissaasumik oqaloqateqarit, paasisaqarfiginiassavatit. Atoqatigiinneq nuannernerpaasarpoq, atoqatigeereeraanni kinguaassiutitigut nappaatit imaluunniit naartunissaq eqqarsaatigisussaanagu.
